Andare a Roma senza vedere il papa! Of zoiets. Ik stuur jullie de 43ste editie van De Circulaire vanuit La Città Eterna: Rome! Tevens de stad van de zwerfkatten: dankzij een oude wet mogen thuisloze poezen niet zomaar worden afschoten, en daarom lopen ze hier overal rond. Net als in deze editie van De Circulaire. Ciao!

De oncontroleerbare verkiezingen

In de vorige Circulaire kon u lezen over een special die ik voor de Volkskrant maakte waarin je kon zien hoe de Tweede Kamer er uit zou zien met een ander kiesstelsel, bijvoorbeeld op gemeenteniveau, of met een kiesdrempel.

Waar u niks over las was de frustratie die we hadden om alle benodigde data te verzamelen. We hadden best wel specifieke data nodig, bij voorkeur per stembureau. En wat blijkt: er is geen enkele plek waar die data te vinden is. Sommige gemeenten publiceren zelfs geen data over welke partij bij hen het grootste is geworden. Best gek toch?

Die frustratie leidde tot een artikel, wat afgelopen woensdag pagina twee van de krant haalde. Hoe wordt die data over de verkiezingen eigenlijk verzameld?

Het begint bij de Kiesraad: die maken alleen de einduitslag en de uitslagen per kieskring openbaar. Er zijn 20 kieskringen in Nederland, dus heel specifiek zijn die niet. Kieskring 17 is bijvoorbeeld zowel Breda als Tilburg. Gemeenten zijn wettelijk verplicht om de uitslag per stembureau ter inzage aan te bieden (de zogenaamde proces-verbalen), maar dat hoeft niet digitaal. En na drie maanden zijn ze verplicht om die papieren te vernietigen.

Er is dus geen wettelijke verplichting voor gemeenten of de kiesraad om de uitslag op het niveau van de stembureaus openbaar te maken, anders dan in papier ter inzage op het gemeentehuis. Het gevolg is dat er geen centrale plek is voor de gedetailleerde uitslagen: de 388 Nederlandse gemeenten doen het allemaal zelf, en dat zorgt voor grote verschillen.

Er zijn gemeenten die alleen aan de wettelijke verplichtingen voldoen en de uitslagen voor een beperkt aantal dagen beschikbaar maken op het gemeentehuis (zoals Tilburg) of zelfs menen dat het digitaal aanbieden niet mag van de kieswet (Lelystad en Urk bijvoorbeeld) en dat het verboden is om foto's te maken van de uitslag. Waarom overschrijven dan wel is toegestaan mag Joost weten.

Andere gemeenten (zoals Apeldoorn) bieden de data wel aan, maar alleen als PDF met tabellen en de nummers van de stembureaus, welke stembureaus bij de nummers horen wordt niet vermeld, en de telling is alleen op partijniveau (niet op kandidaatsniveau).

Een stapje omhoog is een Excel-bestand met de tellingen per bureau én per kandidaat, zoals de gemeente Enschede. Sommige gemeenten bieden zelfs hele kaartjes aan met uitslagen per stembureau, zoals de gemeente Heerlen. Fun fact: in plaats van 'grootste' gebruikt Heerlen de aanduiding 'Beste partij' voor de partij die de meeste stemmen haalde.

Een hoop gedoe dus, want ga dat maar eens doen voor 388 gemeenten. Maar is het dan zo erg dat die gedetailleerde uitslagen zo lastig te vinden zijn?

De Kiesraad meldt op haar site dat "Alle stukken waarop de einduitslag is gebaseerd, worden ter inzage gelegd of op internet gepubliceerd. Zo is de uitslag voor iedereen te controleren."

Maar dat is ondoenlijk als sommige gemeenten die publicatie vrijwel onbruikbaar publiceren of waneer je persoonlijk naar gemeenten moet om daar de uitslagen te bekijken binnen een beperkt aantal dagen.

En het gekke is: van de verkiezingen in 2012 is de data wél te downloaden, zelfs op stembureauniveau. De Kiesraad "gaat hun best doen" om toch nog de uitslag van 2017 op gedetailleerd niveau te publiceren, maar dat is dus geen harde garantie. Dat zou een achteruitgang betekenen in de manier waarop de kiezer de uitslag kan controleren. En het is een achteruitgang voor politieke partijen, onderzoekers en media die willen duiden en onderzoeken welke politieke ontwikkelingen er plaatsvinden op wijkniveau. De artikelen die we bij de Volkskrant schreven over de meest 'extreme' stembureaus, en over het meest gemiddelde stembureau van Nederland waren onmogelijk geweest zonder die gedetailleerde data.

En het gaat ook gewoon om het principe. In een democratisch land waar vrije verkiezingen worden gehouden moet de uitslag goed door de burgers te controleren zijn.

Wat ik verder nog maakte de afgelopen twee weken

• Hoe representatief is de nieuwe Tweede Kamer? Ook daar maakten we een datavisualisatie van.

• Hoe moet het in vredesnaam verder met Oranje na de nederlaag tegen Bulgarije? We vroegen het eens niet aan de usual suspects maar aan een crisismanager, een psycholoog en natuurlijk aan Dries Roelvink.

The Good, The Bad, and The Interesting — vasilis.nl

Ik zat in een podcast! The Good, The Bad and The Interesting, in gesprek met Vasilis van Gemert over digitaal verhalen vertellen, kwaliteit en zelfs over deze nieuwsbrief. Overigens ook te volgen als u niet kunt horen, want Vasilis laat alles uitschrijven (waarvoor hulde).

Digitaal in de lichtstad

Ik ging naar de STRP Biënnale, een evenement over creatieve technologie in Eindhoven. Die is net afgelopen, dus daar kunt u niet meer heen, maar gelukkig is er nu dit stukje.

Op de expo waren ongeveer 20 werken te zien. Meest interessant vond ik Other/Self. Een installatie waar je elkaars hartslag laat synchroniseren door allerlei effecten en geluiden. The Physical Mind van Teun Vonk was ook tof: twee kussens waar je tussen geplet wordt waardoor je een soort meditatieve ervaring krijgt.

En dan was er nog Stelarc. Deze Cypriotisch-Australische performancekunstenaar vindt het menselijk lichaam maar overbodig en heeft daarom een oor in z'n arm laten implanteren. In Eindhoven deed hij een performance onder de naam Re-Wired/Re-Mixed. Op een VR-bril zag hij een livestream van iemand in Manchester, hij hoorde het geluid van iemand in Basel en z'n arm zat in een pneumatisch skelet dat je kon controleren via een scherm. In de toekomst zien we er allemaal vast zo uit.

Dan nog iets wat me frustreerde aan deze biënnale. Iets wat ik misschien maar De wet van Hay moet gaan noemen: communicatie rondom vage moeilijk te begrijpen projecten is zelf vaak ook vaag en moeilijk te begrijpen. In dit geval de communicatie rondom de STRP Biënnale. Gewoon zo maar even een voorbeeld: dit zijn de vijf verschillende kaartjes die je kon kopen voor de bijbehorende conferentie:

Als ik het goed begrijp kun je dus twee dagen naar de conferentie mét keynote, naar beide dagen zónder keynote, alleen naar de keynote, of alleen naar dag 1 met de keynote. En je kan ook nog naar iets op die twee dagen voor €50, maar wat dat is snap ik niet.

De website is ook onduidelijk, en geeft pas na veel zoeken antwoord op simpele vragen als "hoe laat gaat de expositie open" en "wat is er te zien en waar".

Voor de volgende keer hoop ik op nog meer toffe digitale kunst, en de meest saaie (maar efficiënte) communicatie die het allemaal uitlegt.

De beste linkjes van het internet

De opdeling van dit rubriekje met subkopjes was een groot succes: 80% van 34 respondenten vond dat een goed idee, dus dat blijven we maar doen dan. Voor de gelegenheid in het Latijn: ars, medium en vita.

Ars: kunst en kunde

• DDOS, Doxing, Spoofing. Leuke begrippen, maar wat betekent het eigenlijk? De Sideways Dictionary legt het uit met niet-technische vergelijkingen.

• Milo Vermeulen maakt foto's van steden als er niemand is.

• Via Rizky: wie zorgt er eigenlijk voor dat computergames gearchiveerd worden? En dan niet alleen het eindproduct, maar ook alles wat er naar toe heeft geleid? Ontmoet de Video Game History Foundation.

• Roxana is een circusartieste en kan jongleren met twintig tenen. (filmpje, 6m).

• Hoe verkoop je een kunstwerk dat een landschap is? Dat probleem hebben ze in Emmen, want daar bevindt zich Broken Circle/Spiral Hill van Robert Smithson.

• In een klein stadje in Denemarken staat misschien wel het meest frustrerende kunstwerk ooit. (filmpje, 3m)

Medium: gemeenschap en publiciteit

• "Word up!" It is I, the Gray Lady, with a "shoutout" to all my hip young friends. Dat was een van de eerste tweets die het Twitter-account van de New York Times ooit verstuurde. 10 jaar later, en bijna 35 miljoen volgers rijker is dit de geschiedenis van die tweet.

• Via Lotte: de trouwste online volgers van Donald Trump geanalyseerd met de modernste technieken.

• Wie is de mysterieuze geldschieter van alt-right nieuwssite Breitbart én de "Dangerous Faggot" tour van Milo Yiannopoulos? Robert Mercer is de belangrijkste man achter Trump waar je nog nooit van gehoord hebt.

• Het internet boort nieuwe markten aan, en maakt alles beter. Toch? Anil Dash legt uit waarom veel technologiebedrijven die aan de buitenkant de economie lijken te helpen vaak nepmarkten zijn.

• Gizmodo ontdekte dat James Comey, de directeur van de FBI, een anoniem account heeft op Twitter. Dat account is verder niet zo interessant, maar hoe ze dat account opgespoord hebben wel.

Vita: leven en mensheid

• Ik zit nu in Rome gelato te eten. Jullie niet. En om zeker te weten dat ik goed ijs eet las ik eerst dit artikel.

• Een site waar je je adblocker voor uit moet zetten: een racespelletje waar je de internetbedrijven moet vermijden, anders krijg je banners over je scherm.

• Ongewenste gasten op het vliegveld (gifje).

• Zijn zelfhulpgoeroes die voor veel geld lezingen geven oplichters? Ja. En als je het niet van mij aanneemt, neem het dan maar aan van iemand die er zelf een was.

• Lotte ontdekte een geweldige subreddit over seksueel gefrustreerde mannen die zichzelf veel te serieus nemen: justneckbeardthings.

• En tenslotte via Heinze: alle grote hiphophits van rond 2007 kun je mengen met de indieliedjes uit die tijd. 99 Problems en Island in the Sun? In Da Club en Boulevard of Broken Dreams? De magische iPod.

De beste gifjes speciaal voor u

Voorgeselecteerd door mijn bijzonder charmante fiscaal partner, de geweldige Lotte Belice!

Ten eerste een hele schattige en harige wekker.

Ik hoop dat ik op de terugreis ook zo'n geweldige buurman heb in het vliegtuig.

Hee, en waar zijn de katten?! Hier is er een, maar goed kijken, want hij is ook zo weer weg.

Dat was het! Ik durf het bijna niet te zeggen, maar óók De Circulaire #44 verschijnt vanuit het buitenland, namelijk Austin (Texas). Ik reis wat af. Maar wat wel zeker is: ook die aflevering bevat weer kattengifjes, de beste linkjes en moeilijke lange stukken over saaie onderwerpen die ik toevallig interessant vind.

Tot dan!