De Circulaire #177:de normale editie 😐

Ik las vorige week een interview met en een opiniestuk van Maxim Februari over zijn essay "Doe zelf normaal", waarin hij bespreekt hoe technologie de democratische rechtsstaat verandert. Februari schrijft dat het best vreemd is dat er zo veel geschreven wordt over de toestand van de wereld, maar zo weinig over de invloed van kunstmatige intelligentie, het internet en algoritmes daarop.

Volgens hem wordt wat ‘normaal’ is steeds meer bepaald door statistiek. Door wat algoritmes uit behavorial data halen. Overheden en beleidsmakers lijken een blind vertrouwen in die data te hebben en schuiven democratische basisprincipes opzij. Data is niet neutraal, en zou geen basis moeten vormen voor wetten en regels. Om te bepalen waar de grenzen van een wet ligt moet je ‘m namelijk overtreden. Februari verwijst naar Rosa Parks, die tijdens de Jim Crow-periode van segregatie in de VS weigerde als zwarte vrouw haar stoel in een bus af te staan aan een witte man. Als niemand ooit de regels overtreedt, worden ze nooit afgeschaft of aangepast.

Big data

Een ander voorbeeld van hoe mensen te veel vertrouwen hebben (mag ik hier het woord ‘oververtrouwen’ munten?) in technologie vond ik in een stuk van Jordan Tigani over big data. Tigani was in het begin van het vorige decennium een van de ontwikkelaars van BigQuery, een technologie van Google waarmee je makkelijk door enorme bergen data kunt zoeken. Big data was destijds echt een modewoord. Bedrijven zouden zoveel data verzamelen dat ze het niet meer met traditonele technologiën konden doorzoeken. Dus werden er data lakes opgezet en ontwikkelaars ingehuurd om al die nieuwe technologiën te implementeren.

Maar wat constateert Tigani tien jaar later? De meeste bedrijven hadden BigQuery helemaal niet nodig. De overgrote meerderheid had minder dan een terabyte aan data. Inderdaad, net zoveel als die externe harde schijf die u ergens in een kast hebt slingeren en waar u hopelijk af en toe een backup op maakt. En al die nieuwe software die nodig was om big data te beheren? Er is nu juist weer een beweging terug naar traditionele relationele databases zoals PostgreSQL, SQLite en MySQL, gecombineerd met cloudoplossingen die goedkoop en snel zijn (een server met een terabyte aan opslag heb je tegenwoordig al voor €100 per maand). Saai en traditioneel is blijkbaar goed genoeg.

S-curve

Misschien zitten we met de huidige digitale technologie wel op het einde van een zogenaamde sigmoïde-curve. De theorie is dat technologie zich traag ontwikkelt, maar dan opeens in korte tijd razendsnel groeit, tot het plafond wordt bereikt in wat mogelijk is. YouTuber Tom Scott publiceerde afgelopen week een videoessay over hoe ChatGPT een stukje code schreef om zijn e-mails te fixen. Die code bleek prima te werken, puur op basis van een paar regels (Engelse) tekst die hij invoerde. Hij vraagt zich af waar we op die S-curve staan met AI. Aan het begin, en moeten de echt grote innovaties nog komen? Of blijven ChatGPT en vrienden een handigheidje? Hoe dan ook ziet hij het als het einde van een tijdperk waarin hij (en ik zelf ook, we zijn van dezelfde generatie) opgroeiden met ‘dit’ internet. Met als belangrijk ijkpunt de introductie van Napster in 1999 (lees vooral dit boek daarover). Dat gooide niet alleen de muziekindustrie overhoop, maar bleek ook een sjabloon voor verandering in heel veel andere sectoren.

De angst die de muziekindustrie had voor Napster zie je nu bij de bedrijven die de afgelopen 25 jaar groot zijn geworden. Google is een goed voorbeeld. Logisch, want de kwaliteit van de zoekmachine is enorm achteruit gegaan. Ik was de afgelopen week bezig een site te ontwikkelen met behulp van WordPress. Een hoop van de “hoe moet dit”-vragen die je als ontwikkelaar constant hebt waren makkelijker te beantwoorden met ChatGPT dan met Google. Bij ChatGPT krijg je direct een antwoord, terwijl je bij Google vaak wordt overspoeld door clickbaity websites die hoog willen scoren. Hoewel die websites niet van Google zijn, vormen ze zich wel naar het Google-algoritme. Je moet je eerst door twintig alinea's met zinloos gebrabbel worstelen voordat je antwoord krijgt op je vraag. Wellicht een kwestie van tijd voordat ChatGPT-antwoorden ook volzitten met troep, maar ik denk dat dit nog wel even zal duren. Op het moment is Microsoft vooral bezig om te voorkomen dat diens implementatie van ChatGPT in zoekmachine Bing mensen adviseert om te scheiden en te trouwen met een chatbot of gebruikers gaslight dat ze nog in 2022 leven.

Sokken met sandalen

Hoe gaat dit zich allemaal ontwikkelen? Hoe ziet de wereld er over 25 jaar uit, als beleidsmakers en leiders AI gebruiken om delen van onze wetten en regels te genereren? Maximum Februari haalt hoogleraar Mireille Hildbrandt in zijn essay aan, die beargumenteert dat “je de democratie niet kunt computeriseren, maar dat het toch zal gebeuren, omdat te veel mensen denken dat het wel kan.” Ik denk dat zij daar helaas gelijk in heeft.

Natuurlijk vroeg ik ChatGPT ook nog naar welke wetten die zou bedenken. Daar kwam een wet uit die het verbiedt om sokken met sandalen te dragen (“sommige mensen vinden dat onsmakelijk of onmodieus”). Of een regel die voorschrijft dat je je pizza voortaan met mes en vork moet eten.

Ik kijk er alvast naar uit.

Met Hay Kranen om tafel

Ik was te gast bij podcast Met Nerds om Tafel, om daar bijna twee uur te praten over mijn experimentele podcastproject De merel uit de machine, Wikipedia en de Biechtestafette. Ik gaf ook nog wat tips en deed de ontstaansgeschiedenis van deze nieuwsbrief uit de doeken.

👉 Luister de aflevering hier.

Mediadieet

Wat ik de afgelopen tijd las en luisterde.

• Mine!: How the Hidden Rules of Ownership Control Our Lives door Michael A. Heller and James Salzman (2021). Als je een pot met goud in je achtertuin vindt, wie is dan de eigenaar? En wie krijgt de leunstoel van je overleden vader als jij en je zus die beiden willen? In Mine! laten de auteurs overtuigend zien dat er eigenlijk maar zes basisregels zijn voor eigendom. Die principes vormen en ontwerpen de wereld en zijn de oorzaak van veel conflicten. Mine! staat vol voorbeelden en onderhoudende anekdotes en is uiterst relevant in een tijd waarin digitalisering de ideeën over wat van jou is en wat van een Amazon, Apple of Spotify fundamenteel verandert. Klein minpuntje: sommige passages gaan behoorlijk diep in op het Amerikaanse staatsrecht en zijn wellicht iets minder relevant voor de internationale lezer. (★★★☆)

• Hoaxed. In 2014 zaten twee jonge kinderen uit de rijke Londonse wijk Hampstead bij een politiebureau. Ze getuigden dat hun vader onderdeel zou zijn van een groot satanisch pedofielennetwerk in die wijk. Het bleek allemaal nonsens, verzonnen door hun moeder en stiefvader. In de zesdelige podcastreeks Hoaxed gaat Alexi Mostrous op zoek naar de oorsprong van die bizarre beschuldigingen, en hoe ze samenvallen met veel andere complottheorieën zoals Qanon en Pizzagate. Soms iets te vol op het orgel en te sensationeel, maar goed, daar vraagt het verhaal wellicht ook wel om. (★★☆☆)

De beste linkjes

• De gezondheisraad heeft geadviseerd om het muziekvolume bij poppodia flink lager te zetten. Maar waarom staat het volume zo hard en hoe werkt dat eigenlijk?

• John Carmack, de briljante programmeur achter games als Quake en Doom, werkt nu in z’n eentje aan een doorbraak van artificial general intelligence.

• Je kunt foto’s afdrukken op fotopapier, maar ook op je huid.

• Afra van den Hoogen wil een videoinstallatie maken waarin je in een ladenkast delen van een absurdistische film kan zien. En daar heeft ze jouw hulp bij nodig.

• In 1660 zonk een schip voor de kust van Texel. De schatten op het schip zijn buitengewoon goed bewaard gebleven en sinds eind vorig jaar zijn een aantal van die schatten, waaronder een bijzondere zilveren trouwjurk, te zien voor het publiek (via de Chef K.).

• Design thinking, dat was een hele tijd in zwang. Maar na twintig jaar blijkt dat er toch wel wat problemen zijn met die methode.

• De rare maar inspirerende verhalen achter Google Reviews.

• Er sluiten steeds meer ouderwetse bruine kroegen in Amsterdam. Wat is toch de charme van die kroegen?

• Kok Helen Rennie legt uit hoe ze kookles geeft, en vertelt waarom heel veel andere kookcursussen niet zo goed zijn.

• Iemand liet ChatGPT een songtekst genereren in de stijl van Nick Cave en Nick Cave had daar zelf ook wel een mening over. This song sucks. (via Ionica)

• Handig, je eigen XKCD excuus-stripje genereren. (via Annika)

• Ik weet niet zo goed wat ik ermee moet, maar iemand is er vast blij mee: Poliline is een esoterisch enigmatisch kleurenpalet gebaseerd op poolcoördinaten. (via Lieven)

• Ik ga eind volgende maand een lang weekend naar London, en dan bezoek ik zeker het Novelty Automation museum. (via Joost & Kees)

• Waarom het op Netflix staat weet niemand, maar hier zijn 12 testbeelden. (via Waa)

• Hoe bouw je een zoekmachine voor memes? Natuurlijk, door gewoon vier halfkapotte iPhones in een cluster te zetten om de OCR te doen. (via de Chef K.)

De beste kattengifjes

Lotte Belice, mijn fantastische chef kattengifjes, is op het moment van schrijven een beetje ziekjes. Ze hoest en ze proest, maar gelukkig is het haar nog wel gelukt om een selectie van fraaie kattengifjes te verzamelen!

Zoals deze, met een kat die prima zichzelf kan vermaken.

Deze kat heeft de kolder in z’n kop en z’n vriendje snapt daar helemaal niks van.

En deze kat doet gewoon precies wat je van een kat verwacht.

En dat was het! De volgende Circulaire verschijnt op maandag 6 maart om 20:00 in uw mailboxje. Dat is tevens de 35ste geboortedag van de tweeling Koen en Jos van der Donk die Hielke en Sietse speelden in De schippers van de Kameleon. En die film is inmiddels twintig jaar oud. Ja, u bent ook oud!

Tot de volgende!